Jaka jest najstarsza książka świata? To pytanie, choć proste z pozoru, kryje w sobie fascynującą złożoność. Odpowiedź zależy bowiem od tego, jak w ogóle zdefiniujemy „książkę”. Czy mamy na myśli druk, rękopisy, zwoje, a może najwcześniejsze formy zapisu, takie jak gliniane tabliczki? Niezwykła ewolucja piśmiennictwa i nośników informacji sprawia, że o tytuł najstarszej książki rywalizuje wiele niezwykłych dzieł.
Spis treści
Diamentowa Sutra: Najstarsza drukowana książka świata
Najstarszą drukowaną książką jest Diamentowa Sutra (ang. Diamond Sutra). Ten buddyjski tekst, powstały w Chinach w 868 roku n.e., stanowi wybitny przykład wczesnego druku. Został stworzony metodą drzeworytu – misterną techniką polegającą na wyżłabianiu tekstu i ilustracji na drewnianych klockach, a następnie odbijaniu ich na papierze.
Diamentowa Sutra to imponujący zwój o długości około 5 metrów, zawierający fragmenty nauk Buddy, wzbogacone pięknymi ilustracjami. Jej sensacyjne odkrycie w 1907 roku przez archeologa Aurela Steina w jaskiniach Mogao w prowincji Gansu wyznaczyło kamień milowy w historii druku.
Dziś ten niezwykły dokument spoczywa w British Library w Londynie, dostępny dla badaczy i publiczności, stanowiąc świadectwo kluczowego momentu w historii druku.
Czytaj także: Książki dla młodzieży warte przeczytania
Poza drukiem: Najstarsze rękopisy i kodeksy
Zanim wynaleziono druk, teksty kopiowano ręcznie z benedyktyńską precyzją. Te bezcenne manuskrypty, często w formie zwojów lub kodeksów (czyli zszytych kartek), to świadectwa piśmiennictwa znacznie starsze niż drukowana Diamentowa Sutra, sięgające nieraz tysiące lat wstecz.
Kodeks Synajski: Jeden z najstarszych rękopisów Biblii
Wśród nich wyróżnia się Kodeks Synajski – jeden z najważniejszych i najstarszych zachowanych rękopisów Biblii. Pochodzący z IV wieku n.e., jest niezastąpionym źródłem do badań nad wczesnym chrześcijaństwem i tekstem Pisma Świętego.
Zwoje z Nag Hammadi: Gnostyckie teksty z Egiptu
Równie fascynujące są Zwoje z Nag Hammadi, niezwykły zbiór gnostyckich tekstów, odkrytych w Egipcie w 1945 roku. Te starożytne manuskrypty, również datowane na IV wiek n.e., oferują unikalne spojrzenie na wczesne ruchy religijne.
Czytaj także: Lista najpiękniejszych książek o miłości dla młodzieży
Prekursorzy książki: Od tabliczek glinianych po papirusy
Zanim pojawiły się kodeksy i druk, historia zapisu wiodła przez zupełnie inne ścieżki. Najwcześniejsze formy przekazu informacji, takie jak tabliczki gliniane i papirusy, choć nie przypominały książek w dzisiejszym rozumieniu, stanowią absolutny fundament piśmiennictwa, torując drogę wszystkim późniejszym innowacjom.
Epos o Gilgameszu: Najstarsze dzieło literackie
Prawdziwą perłą wśród starożytnych zapisów jest Epos o Gilgameszu – mezopotamski poemat, uznawany za jedno z najstarszych zachowanych dzieł literackich na świecie. Zapisany na glinianych tabliczkach około 2100 roku p.n.e., porywa historią króla Gilgamesza i jego epickiej podróży w poszukiwaniu nieśmiertelności.
Egipska Księga Umarłych: Papirusowe świadectwa starożytności
Innym fascynującym świadectwem dawnych cywilizacji jest Egipska Księga Umarłych. To zbiór mistycznych tekstów grobowych, zapisanych na delikatnych papirusach w okresie Nowego Państwa (XVI-XI w. p.n.e.). Zawierała zaklęcia i szczegółowe instrukcje, jak bezpiecznie przeprowadzić zmarłych przez zaświaty. Choć nie jest książką w nowoczesnym sensie, stanowi niezwykle cenne źródło wiedzy o wierzeniach starożytnych Egipcjan.
Gdzie zobaczyć najstarsze formy piśmiennictwa?
Jeśli marzysz o zobaczeniu tych niezwykłych świadectw historii, wiele z nich czeka na Ciebie w największych muzeach i bibliotekach świata. Diamentowa Sutra dumnie spoczywa w British Library w Londynie. Zwoje z Nag Hammadi i inne bezcenne papirusy znajdziesz w Muzeum Egipskim w Kairze oraz w renomowanych kolekcjach uniwersyteckich, na przykład w Bibliotece Bodlejańskiej w Oksfordzie. Gliniane tabliczki z Mezopotamii, w tym fragmenty Eposu o Gilgameszu, podziwiać możesz w takich miejscach jak Muzeum Pergamońskie w Berlinie czy British Museum w Londynie.
Konserwacja tych bezcennych zbiorów jest absolutnie kluczowa. To dzięki niej możemy zachować dziedzictwo ludzkości dla przyszłych pokoleń i kontynuować fascynujące badania nad historią piśmiennictwa.
Najczęściej zadawane pytania
Przygotowaliśmy odpowiedzi na najczęstsze pytania o najstarsze książki i formy piśmiennictwa.
Jaka jest najstarsza drukowana książka świata?
Diamentowa Sutra, buddyjski tekst wydrukowany metodą drzeworytu w Chinach w 868 roku n.e., jest uznawana za najstarszą znaną drukowaną książkę świata.
Czy istnieją teksty starsze niż Diamentowa Sutra?
Istnieją znacznie starsze rękopisy, takie jak Kodeks Synajski (IV wiek n.e.) czy Zwoje z Nag Hammadi. Wcześniej powstały jeszcze starsze formy zapisu: monumentalny Epos o Gilgameszu na glinianych tabliczkach (ok. 2100 p.n.e.) oraz starożytna Księga Umarłych na papirusach.
Gdzie przechowywana jest Diamentowa Sutra?
Diamentowa Sutra znajduje się w British Library w Londynie, gdzie jest udostępniana publiczności i badaczom z całego świata.
Czym różni się „książka” od „rękopisu” lub „tabliczki” w kontekście tego pytania?
Definicja jest kluczowa w poszukiwaniu „najstarszej książki”. „Książka” w nowoczesnym rozumieniu to zazwyczaj kodeks (czyli zszyte kartki) lub tekst drukowany. Rękopisy obejmują wszelkie teksty pisane ręcznie, występujące jako kodeksy lub zwoje. Tabliczki gliniane i papirusy to znacznie wcześniejsze formy zapisu, które tradycyjnie nie są uznawane za „książki” w dzisiejszym sensie.
